veticus -  Lecznica Weterynaryjna Warszawa

    Pasożyt Dirofilaria immitis występuje powszechnie na całym świecie. Jest to nicień, który pierwotnie zasiedla tętnice płucne psów. Przy dużej inwazji może pojawiać się w prawej komorze serca. Dorosłe postacie nicieni przede wszystkim gromadzą się w naczyniach płucnych. Jest to pasożyt głównie psowatych. Odkrywcą pasożyta był Lauro Travassos, który jako pierwszy w 1921 r. opisał w Brazylii obecność tych nicieni w sercu kota. Pierwsze doniesienia ze Stanów Zjednoczonych pochodzą z 1922 r

           Dirofilaria immitis w swoim cyklu życiowym bytuje u dwóch żywicieli – pośredniego i ostatecznego. Żywicielami pośrednimi są samice ponad 60 gatunków komarów, które żywią się krwią. Larwa po osiągnięciu stadium ostatecznego z tkanek dostaje się do żył i z prądem krwi przenoszona jest do tętnicy płucnej. Po 3,5–7 miesiącach  pasożyty osiągają dojrzałość płciową i są gotowe do wytwarzania mikrofilarii. Dorosłe pasożyty mogą mieć nawet 30 cm.

           Koty są o około 80% bardziej oporne na zarażenie, ponieważ wiele gatunków komarów przenoszących mikrofi larie nie pobiera krwi od kotów. Wyjątkiem może być komar z gatunku Culex pipiens, który szczególnie upodobał sobie koty.

           Uszkodzenia w przebiegu inwazji pojawiają się bardzo szybko. Nadciśnienie w tętnicy płucnej prawdopodobnie występuje u większości psów, u których obserwuje się zmiany w badaniu radiograficznym lub angiograficznym. Jednak nadciśnienie to u większości zwierząt ma łagodny charakter. Zmiany ciśnienia tętniczego mogą być także przyczyną omdleń. Powstające nadciśnienie doprowadza do przeciążenia prawej komory i sprawia, że dochodzi do jej przerostu. Nadciśnienie płucne może stać się niebezpieczne u psów, u których doszło do intensywnej inwazji. Średniego stopnia i znaczne nadciśnienie płucne prowadzi do powiększenia prawej komory i może w rezultacie doprowadzić do prawokomorowej  niewydolności krążenia, które w stateczności przejawiać się może nawet rozwojem wodobrzusza. Choroba miąższu płuc, która manifestuje się kaszlem, jest bardzo częsta u psów z robaczycą serca. Ostra choroba naczyń płucnych w rezultacie powoduje wzrost przepuszczalności małych naczyń. Dochodzi do wysiękania osocza i napływu komórek zapalnych. Zmiany w tkance płucnej są ściśle związane z nasileniem zmian w naczyniach płucnych. Przewlekła choroba doprowadza do nieodwracalnych zwłóknień w tkance

płucnej. 

ZAPOBIEGANIE

Ponieważ nie ma skutecznego sposobu ochrony kotów i psów przed kontaktem z komarami, pozostaje chemioprofilaktyka, czyli podanie

preparatu, który zlikwiduje we krwi zwierzęcia mikrofilarie po ukłuciu zarażonego komara oraz będzie skuteczny przez okres co najmniej

2 tygodni. W Polsce dostępne są preparaty w postaci spot-on (nakrapiane na skórę), które są w stanie zabezpieczyć zwierzęta przed

dirofilariozą przez okres 2-4 tygodni po podaniu. 

ROZPOZNANIE 

W związku z cyklem życiowym pasożyta należy pamiętać, że objawy kliniczne choroby występują u zwierząt, które skończyły, co najmniej

 6 miesiąc życia. Jeśli dojdzie do inwazji w młodym wieku, pierwsze objawy pojawiają się najwcześniej po roku. Należy więc zacząć od

dokładnego wywiadu uwzględniającego wiek zwierzęcia oraz środowisko, w jakim żyje. W wywiadzie należy dowiedzieć się, czy

podejrzane zwierzę podróżowało. W badaniu klinicznym sprawdza się temperaturę ciała, ocenia błony śluzowe i czas włośniczkowy, tętno i oddechy, omacuje dostępne węzły chłonne i brzuch. Bardzo wnikliwie osłuchuje się serce i płuca. W objawach można zaobserwować: spadek masy ciała, pojawianie się kaszlu odruchowego, przyśpieszone oddechy i duszność, gorączkę, czasem szmery sercowe, objawy niewydolności serca, poszerzenie żył szyjnych, tętno żylne dodatnie, wodobrzusze i nietolerancję wysiłkową. U większości psów występuje rozdwojenie drugiego tonu serca, a nie szmer sercowy, co ma związek z występującym nadciśnieniem w tętnicy płucnej. W zaawansowanym stadium choroby może pojawić się szmer związany z niedomykalnością zastawki trójdzielnej. Gorączka jest zazwyczaj efektem nagłego zatoru tętnicy płucnej na skutek silnej inwazji pasożyta. Czasem mogą pojawić się objawy nerwowe związane z migracją larw do ośrodkowego układu nerwowego. U kotów można spotkać się dodatkowo z galopadą serca, zapaścią, objawami ze strony układu pokarmowego (wymioty, biegunka, nadmierne ślinienie się) i niekiedy objawami neurologicznymi (drgawki). Występowanie u kotów triady objawów, takich jak wymioty, eozynofilia oraz hiperglobulinemia, uzasadniają podejrzenie o zarażenie dirofilariami

LECZENIE

Celem leczenia jest zabicie wszystkich dorosłych pasożytów, w dalszej kolejności zabicie wszystkich mikrofilarii, a także ograniczenie niekorzystnych efektów stosowanych leków i zmniejszenie do minimum zatorowości płucnej, która powstaje na skutek zabicia pasożytów. Leki stosowane w terapii dirofilariozy są niezwykle toksyczne. Dlatego w większości przypadków konieczne jest przygotowanie pacjenta. Należy wykonać dokładne badania morfologiczne i biochemiczne krwi. W szczególności należy zwrócić uwagę na stężenie mocznika i kreatyniny oraz na wskaźniki wątrobowe. Zawsze należy przeprowadzić najpierw terapię przeciwko dorosłym postaciom pasożyta, a następnie zastosować leki przeciwko mikrofilariom. Terapia przeciwko mikrofilariom nie musi być agresywna. Przeprowadza się stopniową eliminację larw przez 4–8 miesięcy. Psy z zespołem żyły głównej najpierw powinny być poddane zabiegowi chirurgicznego usunięcia pasożytów, a następnie poddane farmakoterapii

UWAGA UWAGA !!!!

Dirofilaria immitis jest także niebezpieczna dla człowieka. Larwy pasożyta mogą osiedlać się w prawym przedsionku i komorze serca, żyle głównej górnej, tkance podskórnej i gałkach ocznych.  W latach 2005–2006 wykryto w Czechach 7 przypadków inwazji D. repens u psów. Do badania zakwalifikowano 80 zwierząt, z czego aż 7 testów wykonanych metodą PCR dało pozytywny wynik (8,7%; 37) Niepokojące są także doniesienia ze Słowacji. Badano dwie grupy zwierząt, z okolic Bratysławy oraz Komarna. W pierwszej grupie na 15 badanych zwierząt u 6 stwierdzono mikrofilarie. W drugiej wykryto 6 przypadków inwazji D. repens na badanych 7 psów i inwazję D. immitis u 2 zwierząt (38). Opisane przypadki zarażeń mogą świadczyć mogą o rosnącym zagrożeniu zwierząt tą inwazją w naszym rejonie Europy, a co za tym idzie również w Polsce. 

        U zwierząt zarażonych D. repens guzki zazwyczaj pojawiają się z okolicy mostka, szyi, powiek i kończyn. Często występuje świąd, wyłysienia i ropiejące zmiany. Dirofilarioza jako choroba odzwierzęca stanowi coraz większe zagrożenie, co prawdopodobnie ma związek z ocieplającym się klimatem. Ważne jest aby właścicieli, którzy podróżują ze swoimi zwierzętami byli świadomi o niebezpieczeństwie, które dotyczy nie tylko ich podopiecznych, ale także ich samych!!

 

więcej informacji: Rafał Niziołek, Katarzyna Rutkowska: Dirofi larioza u psów i kotów. Życie Weterynaryjne • 2009 • 84(10)